Η Τράπεζα Πειραιώς στο 4ο Συνέδριο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας του Economist, στη Λάρισα

Στις πολυδιάστατες αλλαγές που θα επηρεάσουν την επόμενη ημέρα του αγροτικού τομέα στην Ελλάδα αναφέρθηκε ο Διευθυντής Ανάπτυξης Εργασιών Αγροτικού Τομέα της Τράπεζας Πειραιώς κ. Ιωάννης Χανιωτάκης, μιλώντας στο 4^ο Συνέδριο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας του Economist, που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα στις 3 Μαΐου 2018. Προβλέποντας ότι η χρηματοδότηση του Αγροτικού Τομέα θα αναπροσαρμόζεται συνεχώς, αναζητώντας τρόπους, ώστε να λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά, είπε χαρακτηριστικά: «Η βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση του Αγροτικού Τομέα θα πρέπει να στηρίζεται περισσότερο στο συναλλακτικό κύκλωμα των εκμεταλλεύσεων και λιγότερο στις αγροτικές ενισχύσεις. Ο σχεδιασμός και η προσφορά του Προγράμματος Συμβολαιακής πραγματοποιήθηκε με το βλέμμα στο μέλλον και χαιρόμαστε που υιοθετείται και από την υπόλοιπη τραπεζική αγορά».

Αναφορικά με τη χρηματοδότηση επενδύσεων, ο κ. Χανιωτάκης σημείωσε ότι: «Οι φορείς χρηματοδότησης θα αναζητούν ως βασική προϋπόθεση το συνδυασμό της ικανής διοίκησης και του σχεδίου, καθώς αυτός μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμες και αποτελεσματικές εκμεταλλεύσεις» και συμπλήρωσε: «Οι νέες τεχνολογίες και οι σύγχρονες μεθοδολογίες θα διευκολύνουν την αυτόματη αξιολόγηση των αιτημάτων δανείων και την άμεση εκταμίευσή τους».

Ο Διευθυντής Ανάπτυξης Εργασιών Αγροτικού Τομέα της Τράπεζας Πειραιώς εστιάζοντας στο αύριο του αγροτικού τομέα επισήμανε ότι: «Τα τραπεζικά ιδρύματα που θα επιλέξουν να εξυπηρετήσουν τον Αγροτικό Τομέα, θα πρέπει να επενδύουν συνεχώς στη νέα τεχνογνωσία που θα συνδυάζει τις βασικές αρχές συνδυασμένες με τα δεδομένα από την αποκωδικοποίηση των ραγδαίων αλλαγών στην αγροδιατροφική αλυσίδα» και κατέληξε: «Με τον τρόπο αυτό, στην Τράπεζα Πειραιώς πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε να συμβάλλουμε ουσιαστικά στη στήριξη του τομέα, ώστε να μπορέσει τελικά να παραδοθεί στην επόμενη γενιά, μια σκυτάλη με προοπτική».

Με την επισήμανση ότι η τεχνολογία είναι μονόδρομος για την επιβίωσή μας ως ανθρώπινο γένος ο Διευθύνων Σύμβουλος του Κέντρου Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας Εξέλιξη του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς,  κ. Γιώργος Κατσουράνης τόνισε ότι: «Θα πρέπει έως το 2050 να αυξήσουμε την παραγωγή μας κατά περίπου 70%, μειώνοντας παράλληλα το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα και προστατεύοντας το εισόδημα περίπου του 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού. Πρόκειται για μια δύσκολη εξίσωση. Τα νέα δεδομένα ωθούν την αλυσίδα αξίας της αγροδιατροφής σε έναν ριζικό, καθολικό μετασχηματισμό, που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια και κορυφώνεται με γεωμετρικούς ρυθμούς».

Εστιάζοντας στην παράμετρο της ενσωμάτωσης τεχνολογίας , η οποία θα κυριαρχήσει στο μέλλον, έθεσε ένα καίριο ερώτημα: «Τελικά τι μπορεί να κάνει κάποιος που οι μηχανές δεν μπορούν να κάνουν; Μπορεί να είναι η δημιουργικότητα, η καινοτομία, η επαφή με τον πελάτη και την αγορά και η αντίληψη των αναγκών, μπορεί να είναι η στρατηγική σκέψη. Μπορεί να είναι η αισθητική και η βαθιά γνώση της παράδοσης και των δεδομένων ενός τόπου. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα χρόνια, ότι δεν μπορεί να εκμηχανιστεί θα αποκτήσει τεράστια αξία». Η Εξέλιξη, όπως είπε ο κ. Κατσουράνης: «Σε στενή συνεργασία με τις κατάλληλες μονάδες του Ομίλου Πειραιώς και αξιοποιώντας τη βαθιά τεχνογνωσία τους έχουμε χτίσει τα τελευταία χρόνια και υλοποιούμε προγράμματα που βοηθούν τους πελάτες μας να βελτιώνουν συνεχώς τη θέση τους στις σύγχρονες αγορές».

Ομιλία Ιωάννη Χανιωτάκη

Χρηματοδότηση με το βλέμμα στην επόμενη ημέρα του Αγροτικού Τομέα

Κυρίες και κύριοι καλησπέρα σας,

Είναι γεγονός ότι όλοι συμφωνούν -διεθνώς- ότι το 2050 έχει γίνει ορόσημο για την επόμενη ημέρα της αγροτικής οικονομίας. Προφανώς αυτό σχετίζεται με τη σημαντικά προβλεπόμενη αύξηση στη ζήτηση τροφίμων, λόγω της αύξησης του παγκόσμιου πληθυσμού.

Βέβαια, οι αλλαγές μέχρι τότε στον αγροτικό τομέα θα είναι πολυδιάστατες και θα συνδέονται με κοινωνικές, περιβαλλοντικές, εκπαιδευτικές, παραγωγικές, τεχνολογικές, εμπορικές, και φυσικά χρηματοδοτικές παραμέτρους.

Τι θα έχει γίνει όμως στην Ελλάδα στη διαδρομή αυτή των 32 ετών;  

• Πριν απ’ όλα, σύμφωνα με διάφορες μελέτες ο πληθυσμός της χώρας μας θα είναι μεγαλύτερης ηλικίας και συνολικά μειωμένος έως και 3 εκατομμύρια, στο δυσμενέστερο σενάριο. Συνεπώς η εσωτερική αγορά θα μειώνεται και η ανάγκη για εξωστρέφεια του αγροτικού τομέα θα είναι αυξημένη.
• Η μείωση του πληθυσμού θα έχει σημαντική επίπτωση στις αγροτικές περιοχές. Ως εκ τούτου, οι αγρότες εκτιμάται ότι θα μειώνονται συνεχώς και η μεγάλη ανάγκη θα είναι η ανάπτυξη της Αγροτικής Οικονομίας μέσα από ένα ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Περιφερειακής Ανάπτυξης.
• Οι αγρότες, σύμφωνα με την ΕΕ, έχουν σύνθετο ρόλο. Δεν θεωρούνται μόνο παραγωγοί ποιοτικών - ασφαλών τροφίμων αλλά και θεματοφύλακες των φυσικών πόρων. Γι αυτό και οι πολιτικές ενίσχυσής τους, από το αμέσως επόμενο διάστημα, θα επιδιώκουν να εξασφαλίσουν τη δέσμευσή τους προς την κατεύθυνση αυτή και μάλιστα με στόχους και αποδείξεις.
• Στο πλαίσιο αυτό, η ουσιαστική εκπαίδευση δεν θα αποτελεί τυπική διαδικασία, αλλά προϋπόθεση λειτουργίας της γεωργικής εκμετάλλευσης. Άλλωστε και στην πράξη, η γεωργία και η κτηνοτροφία, από δραστηριότητες έντασης εργασίας, θα μετατραπούν σε έντασης γνώσης. Ως αποτέλεσμα, η εκπαίδευση δεν θα είναι αποσπασματική, αλλά θα έχει ολοκληρωμένο χαρακτήρα. Ευτυχώς, οι έρευνες δείχνουν ότι, οι νέοι στη χώρα μας είναι εξοικειωμένοι με τις τεχνολογίες του Ίντερνετ και των smartphones, οι οποίες θα διευκολύνουν σημαντικά τη διαδικασία αυτή.
• Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία μάλλον θα οξύνονται. Φαινόμενα, όπως η ανομβρία, που σήμερα εκλαμβάνονται ως μεμονωμένα μιας κακής καλλιεργητικής περιόδου, ίσως αποτελέσουν πάγια στοιχεία του μικροκλίματος μια περιοχής. Η έγκαιρη πραγματοποίηση μελετών που θα βασίζονται και στις ανάγκες της αγοράς στόχου, θα διευκολύνει τον προγραμματισμό τόσο της τυχόν αναδιάρθρωσης των καλλιεργειών όσο και των απαραίτητων επενδύσεων.
• Η αναμόρφωση των καλλιεργητικών τεχνικών θα υπαγορευθεί όχι μόνο από την εξέλιξη των γεωργικών εφοδίων, αλλά και από την αποδοχή και υιοθέτηση της ευφυούς γεωργίας. Η τελευταία δεν θα σχετίζεται μόνο από τη στρατηγική επιλογή της Ευρωπαϊκής Ένωσης να προωθήσει τη χρήση της, αλλά θα αποτελέσει και ανάγκη καθώς θα συνδέεται άμεσα με την ποιότητα, την ασφάλεια και την ανταγωνιστικότητα των προϊόντων. Όμως, λόγω του σχετικά μικρού μεγέθους των εκμεταλλεύσεων, το πιο πιθανό είναι ότι δεν θα γίνουν ίδιες επενδύσεις από τους παραγωγούς, αλλά θα προτιμήσουν να αποκτούν ολοκληρωμένες υπηρεσίες από εξειδικευμένους παρόχους. Με τον τρόπο αυτό, το κόστος θα είναι προσιτό και θα σχετίζεται ορθολογικά με την καλλιεργούμενη έκταση και το είδος της καλλιέργειας.
• Δομικές αλλαγές αναμένονται και στη λειτουργία των αλυσίδων αξίας. Η ένταση της αστικοποίησης του πληθυσμού διεθνώς, η εκτιμώμενη αύξηση των αναγκών σε κατανάλωση θερμίδων, η μεταβολή στην καταναλωτική συμπεριφορά, ο νέος ανταγωνισμός, η αναδιάρθρωση των παραδοσιακών δικτύων διανομής είναι μερικές μόνο από αυτές που θα κάνουν την ανάγκη πρόσβασης στη γνώση, ζωτικής σημασίας. Γι αυτό η συνεργασία των παραγωγών, τόσο μεταξύ τους όσο και με τους υπόλοιπους κρίκους της αλυσίδας, θα είναι καθοριστική, όχι μόνο για την πρόσβαση στις αγορές αλλά και για την πολύτιμη πρόσβαση στην γνώση…
• Η εξωστρέφεια των φορέων εμπορίας θα βοηθήσει και στην αύξηση της προστιθέμενης αξίας των ελληνικών αγροτικών προϊόντων, μέσα από συντονισμένες προσπάθειες που θα ακολουθούν περισσότερο τις βασικές αρχές του εξαγωγικού μάρκετινγκ και λιγότερο την επιθυμία και την έμπνευση.

Στο πλαίσιο όλων αυτών των αλλαγών, και η χρηματοδότηση του Αγροτικού Τομέα θα αναπροσαρμόζεται συνεχώς, αναζητώντας τους τρόπους να λειτουργήσει αποτελεσματικά.

• Η βραχυπρόθεσμη χρηματοδότηση του Αγροτικού Τομέα θα πρέπει να στηρίζεται περισσότερο στο συναλλακτικό κύκλωμα των εκμεταλλεύσεων και λιγότερο στις αγροτικές ενισχύσεις. Ο σχεδιασμός και η προσφορά του Προγράμματος Συμβολαιακής πραγματοποιήθηκε με το βλέμμα στο μέλλον και χαιρόμαστε που υιοθετείται και από την υπόλοιπη τραπεζική αγορά.
• Στον τομέα των επενδύσεων, οι φορείς χρηματοδότησης θα αναζητούν ως βασική προϋπόθεση το συνδυασμό της ικανής διοίκησης και του σχεδίου. Αυτός ο συνδυασμός μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμες και αποτελεσματικές εκμεταλλεύσεις. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο σκέφτονται ήδη οι τράπεζες για όλες τους τις μεσο-μακροπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις, προς όλους τους κλάδους της οικονομίας. Παράλληλα, για ευέλικτες χρηματοδοτήσεις θα αξιοποιούνται ειδικά σχεδιασμένα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως αυτά που ετοιμάζονται από το Υπουργείο στο πλαίσιο του ΠΑΑ.
• Η χρηματοδότηση χωρίς εκπαίδευση θεωρείται διεθνώς -εξ ορισμού- προβληματική. Άλλωστε, κυριαρχεί πλέον η αντίληψη στην οικονομία ότι η «γνώση» είναι ο νέος πλούτος.
• Οι φορείς χρηματοδότησης, στην προσπάθεια τους να διαχειριστούν πιο αποτελεσματικά τον κίνδυνο των χρηματοδοτήσεων, θα αναζητούν όλο και περισσότερα δεδομένα για το φορέα της επένδυσης, όχι μόνο οικονομικά. Τα στοιχεία αυτά θα είναι εύκολα διαθέσιμα, καθώς θα είναι αποθηκευμένα στο cloud, και θα διατίθενται απλά, με το πάτημα ενός κουμπιού, από τους δυνητικούς δανειολήπτες στους χρηματοδοτικούς φορείς, μέσα από ασφαλείς πλατφόρμες big data.
• Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τεχνολογίες ανάλυσης και μοντελοποίησης δεδομένων τεχνητής νοημοσύνης θα διευκολύνουν την αυτόματη αξιολόγηση των αιτημάτων δανείων και  της άμεσης εκταμίευσης.
• Οι παραγωγοί που θα προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα και θα συμμετέχουν ενεργά στις αλυσίδες αξίας με μακροπρόθεσμη προοπτική θα έχουν σημαντικό πλεονέκτημα στον τρόπο που θα τους αντιμετωπίζουν οι χρηματοδοτικοί φορείς.
• Τέλος, ο ανταγωνισμός στις χρηματοδοτήσεις του αγρο-διατροφικού τομέα θα οξυνθεί, όχι μόνο από τους παραδοσιακούς παίκτες αλλά και από εξειδικευμένες εταιρείες που θα έχουν εξαιρετικές τεχνολογικές ικανότητες και διαθέσιμα κεφάλαια. Γι αυτό τα τραπεζικά ιδρύματα που θα επιλέξουν να εξυπηρετήσουν τον Αγροτικό Τομέα, θα πρέπει να επενδύουν συνεχώς στη νέα τεχνογνωσία που θα συνδυάζει τις βασικές αρχές συνδυασμένες με τα δεδομένα από την αποκωδικοποίηση των ραγδαίων αλλαγών στην αγροδιατροφική αλυσίδα.

 Αυτό είναι που προσπαθούμε να κάνουμε σήμερα στην Τράπεζα Πειραιώς.

Με τον τρόπο αυτό πιστεύουμε ότι θα μπορέσουμε να συμβάλλουμε ουσιαστικά στη στήριξη του τομέα, ώστε να μπορέσει τελικά να παραδοθεί στην επόμενη γενιά, μια σκυτάλη με προοπτική.

Ομιλία Γ. Κατσουράνη στο 4^th Agricultural Business Summit

Νέες γνώσεις και ικανότητες για νέες προκλήσεις

Αν κάποιος συγκαταλέγεται στο 70% περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού που νιώθει ότι απειλείται σημαντικά από την ταχύτατη επέλαση της τεχνολογίας στον τομέα της εργασίας του, τότε σίγουρα οι επόμενες δύο εικόνες που θα σας περιγράψω θα σας φέρουν ανατριχίλα.

Η πρώτη είναι ένα αυτοκινούμενο όχημα με ρομποτικό βραχίονα που μπορεί να επιλέγει και να συλλέγει τους κατάλληλους καρπούς, την κατάλληλη στιγμή, αλλά και να κλαδεύει και να φροντίζει το φυτό. Η δεύτερη εικόνα είναι η Sophia, το πρώτο ρομπότ που απέκτησε υπηκοότητα, η οποία δίνει συνεντεύξεις και να αστειεύεται με τους παρουσιαστές του BBC, χωρίς καμία παρέμβαση από τους κατασκευαστές της κατά τη συνομιλία.

Και οι δύο εικόνες αποτελούν απόδειξη του πόσο γρήγορα τεχνολογίες όπως η ρομποτική, η τεχνητή νοημοσύνη και το “internet of things” μπορούν να αλλάξουν δραματικά μέσα στα επόμενα δέκα χρόνια τον τρόπο που καλλιεργούμε, τον τρόπο που επικοινωνούμε και αποφασίζουμε, τον τρόπο που συνεργαζόμαστε, αλλά και το πώς αξιοποιούμε τους πόρους και τους συντελεστές παραγωγής.

Παρόλο που μπορεί αρκετοί να γοητεύονται από την τεχνολογία και τις σημαντικές προοπτικές που δημιουργεί, εντούτοις πρέπει να συμμεριστούμε το γεγονός ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις εγκυμονούν αρκετούς κινδύνους, δημιουργώντας προκλήσεις στις οποίες θα πρέπει να απαντήσουμε.

Πάντως, λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα, η τεχνολογία είναι μονόδρομος για την επιβίωσή μας ως ανθρώπινο γένος.

Κι αυτό γιατί καλούμαστε να απαντήσουμε σε τρεις μεγάλες προκλήσεις που σχετίζονται με τη διατροφή μας, αφού θα πρέπει έως το 2050 να αυξήσουμε την παραγωγή μας κατά περίπου 70%, μειώνοντας παράλληλα το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα, και προστατεύοντας το εισόδημα περίπου του 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού.

Δύσκολη εξίσωση σίγουρα…

Και γίνεται ακόμη πιο δύσκολη αν λάβουμε υπόψη μας ότι ο τρόπος με τον οποίο μέχρι σήμερα εργαζόμαστε, συνεργαζόμαστε, επικοινωνούμε, αγοράζουμε και καταναλώνουμε μεταβάλλεται ραγδαία και ως συνέπεια της γενιάς των millennials, που αναλαμβάνει πλέον τα ηνία της οικονομίας. Οι millennials έχουν γεννηθεί με το internet ως δεδομένο, χρησιμοποιούν κατά κόρον τα κινητά τους τηλέφωνα, είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι με την ποιότητα των προϊόντων που καταναλώνουν και ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για το περιβάλλον.

Όλα τα παραπάνω δεδομένα ωθούν την αλυσίδα αξίας της αγροδιατροφής σε έναν ριζικό, καθολικό μετασχηματισμό, που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια και κορυφώνεται με γεωμετρικούς ρυθμούς. Βλέπουμε σπόρους και πολλαπλασιαστικό υλικό να γίνονται όλο και πιο εξελιγμένα. Βλέπουμε robots και ευφυή γεωργία να διαδραματίζουν όλο και πιο σημαντικό ρόλο στην παραγωγή. Βλέπουμε μεταποίηση προσαρμοσμένη στις ανάγκες του πελάτη, καινοτόμες προσεγγίσεις στη συσκευασία, πιο «έξυπνες» μεταφορές. Τέλος, βλέπουμε να αλλάζει πλήρως η επαφή με τον πελάτη και η προώθηση των προϊόντων, μέσα από νέα κανάλια διάθεσης και επικοινωνίας. Και βλέπουμε έναν καταναλωτή που έχει μια τελείως διαφορετική προσέγγιση στο πως εντοπίζει, πως αξιολογεί και πως καταναλώνει τα προϊόντα αυτά.

Σε όλες αυτές τις μεταβολές, καταλύτης είναι η τεχνολογία και η διασύνδεση της αλυσίδας από άκρη σε άκρη μέσω του διαδικτύου των πραγμάτων, των κοινωνικών δικτύων, της ευρυζωνικότητας και του cloud και της συνεχούς ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, διαθέσιμης πλέον μέσα σε κινητά τηλέφωνα και wearables.

Και είναι τόσο δραματικές οι αλλαγές που οδήγησαν όσους ασχολούνται με την τεχνολογία να σπεύσουν να την αναγάγουν σε πρωταγωνιστή: «Η τεχνολογία λοιπόν ήταν μέχρι σήμερα κάτι ακόμη. Τώρα φαίνεται να είναι τα πάντα»… Δυσοίωνη διαπίστωση, καθώς στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής πρέπει να βρίσκεται ο άνθρωπος και όχι η τεχνολογία per se.

Πάντως, ενώ η τεχνολογία είναι κάτι τόσο σημαντική, εδώ στην Ελλάδα μάλλον δεν το έχουμε αντιληφθεί, αφού εξακολουθούμε να είμαστε ουραγοί σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την ψηφιακή εποχή: δεν αποκτούμε τις απαραίτητες δεξιότητες, δεν υιοθετούμε τις ψηφιακές τεχνολογίες και δεν δημιουργούμε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ψηφιακή ανάπτυξη με βάση την τελευταία μελέτη της Accenture για την ψηφιακή Ελλάδα!

Και μπορεί εύλογα να έχει δημιουργηθεί ήδη το ερώτημα: Δηλαδή, τώρα θα πρέπει να γίνουμε ειδικοί σε ψηφιακά θέματα και από παραγωγοί, μεταποιητές, έμποροι να γίνουμε ξαφνικά προγραμματιστές, data scientists, και digital marketers;

Σε καμία περίπτωση δεν προτείνεται κάτι τέτοιο: αυτό θα ήταν καταστροφικό!

Όμως από την άλλη μεριά, το να αγνοούμε τη νέα πραγματικότητα, είναι ακόμη πιο καταστροφικό!

Πιστεύουμε λοιπόν, ότι όλοι οι συντελεστές στην αλυσίδα θα πρέπει να προβληματιστούν με βάση τα ακόλουθα 4 σημαντικά ερωτήματα:

Το πρώτο ερώτημα είναι «Πώς μπορεί η τεχνολογία να συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων μου», είτε έχω μια εκμετάλλευση, είτε έχω οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση. Για να το απαντήσει κάποιος το ερώτημα θα πρέπει να παρακολουθεί από κοντά τις εξελίξεις, να ενημερώνεται από εξειδικευμένα περιοδικά και εφημερίδες, να συζητάει με τους ειδικούς, να συμμετέχει σε συνέδρια και σχετικά σεμινάρια. Οι αλλαγές είναι ταχύτατες και άρα η «ανησυχία» πρέπει να είναι συνεχής.

Το δεύτερο ερώτημα σχετίζεται με τις γνώσεις και τις ικανότητες που θα πρέπει να αποκτήσει κάποιος για να αξιοποιήσει τις δυνατότητες που του δίνει η τεχνολογία. Προφανώς, αυτές οι γνώσεις θα πρέπει να του δίνουν τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης με τα μηχανήματα και τις εφαρμογές, τη δυνατότητα χρήσης των καναλιών επικοινωνίας και πώλησης, αλλά και τη δυνατότητα αξιοποίησης των κατευθύνσεων και συμβουλών που θα λαμβάνει από τις εφαρμογές αυτές ή από τους ειδικούς συμβούλους.

Το τρίτο ερώτημα σχετίζεται με την αναζήτηση των κατάλληλων συνεργατών, συμβούλων, επενδυτών, δικτύων με τους οποίους θα είναι δυνατή η περαιτέρω μόχλευση των οφελών από την αξιοποίηση της τεχνολογίας.  Το βέβαιο είναι ότι η νέα επιχειρηματικότητα δεν είναι “one man show”! Θέλει συνεργασία, θέλει συμπληρωματικότητα, θέλει μια νέα αντίληψη για το πώς προχωράμε μπροστά

Το τέταρτο ερώτημα έχει να κάνει με την μοναδικότητα που ο άνθρωπος έχει να συνεισφέρει σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Τελικά, τι μπορεί να κάνει κάποιος που οι μηχανές δεν μπορούν να κάνουν (ακόμη και προς το παρόν). Μπορεί να είναι η δημιουργικότητα, η καινοτομία, η επαφή με τον πελάτη και την αγορά και η αντίληψη των αναγκών, μπορεί να είναι η στρατηγική σκέψη. Μπορεί να είναι η αισθητική και η βαθιά γνώση της παράδοσης και των δεδομένων ενός τόπου. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, τα επόμενα χρόνια, ότι δεν μπορεί να εκμηχανιστεί θα αποκτήσει τεράστια αξία!

Στο Κέντρο Βιώσιμης Επιχειρηματικότητας Εξέλιξη, σε στενή συνεργασία με τις κατάλληλες μονάδες του Ομίλου Πειραιώς και αξιοποιώντας την βαθιά τεχνογνωσία τους, έχουμε χτίσει τα τελευταία χρόνια και υλοποιούμε προγράμματα που βοηθούν τους πελάτες μας να απαντούν σε αυτά τα ερωτήματα και να βελτιώνουν συνεχώς τη θέση τους στις σύγχρονες αγορές. Θα συνεχίσουμε να το κάνουμε με νέα προγράμματα και συμβουλευτικές υπηρεσίες, γιατί εμείς στον Όμιλο Πειραιώς πιστεύουμε βαθύτατα στις δυνατότητες των πελατών μας.

Και είμαστε απολύτως πεπεισμένοι ότι ισχύει 100% αυτό που είπε ο Elbert Hubbard στις αρχές του προηγούμενου αιώνα: «Μία μηχανή μπορεί να κάνει τη δουλειά πενήντα κανονικών ανθρώπων. Καμία μηχανή όμως δεν μπορεί να κάνει τη δουλειά ενός ξεχωριστού ανθρώπου»!.